Δύο ζητήματα που κρούουν το κώδωνα του κινδύνου για το ποδοσφαιρικό τοπίο της Γερμανίας

Του Δημήτρη Βαρσάνη

Η ανασκόπηση του 2014 μοιάζει εύκολη. Σε ποδοσφαιρικούς όρους ήταν η πιο πετυχημένη χρονιά για τη Γερμανία από το 1980,όταν τα "πάντσερ" κατέκτησαν το  Euro και τρεις ομάδες της Bundesliga έφτασαν σε Ευρωπαικούς τελικούς.
Ωστόσο, το ποδόσφαιρο δεν είναι μόνο ένα παιχνίδι που παίζεται μεταξύ των τεσσάρων γραμμών. Μερικά πράγματα που συνέβησαν εκτός αγωνιστικού χώρου κατά τη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών αμαύρωσαν σημαντικά τη ρόδινη εικόνα που βγάζει προς τα έξω το Γερμανικό πρωτάθλημα. Όσον αφορά τη ποδοσφαιρική κουλτούρα (σήμερα ένα από τα ισχυρότερα σημεία πώλησης της Bundesliga στο εξωτερικό) υπήρξαν ανησυχητικές εξελίξεις τη τρέχουσα χρονιά. Το πρώτο είναι η επιτάχυνση της διάβρωσης του λεγόμενου κανόνα "50+1", ο αξιοζήλευτος ακρογωνιαίος λίθος του πώς το ποδόσφαιρο οργανώνεται σε αυτή τη χώρα.
Το δεύτερο και δεν είναι καθόλου άσχετο είναι η ανάπτυξη μιας αυξανόμενης δυσαρέσκειας μεταξύ των οπαδών με την απολύμανση και την εμπορευματοποίηση του αθλήματος. Φυσικά αυτό δεν είναι τίποτα νέο. Η συγκεκριμένη διαδικασία ξεκίνησε πριν από αρκετά χρόνια,στις αρχές του '90 όμως τώρα έχει φτάσει στο σημείο όπου το ποδοσφαιρικό τοπίο στην Γερμανία έχει αναδιαμορφωθεί και μπορούν όλοι να το διαπιστώσουν.
Ας αρχίσουμε με τις διαταραχές των οπαδών. Το περιφερειακό τηλεοπτικό κανάλι στη Βόρεια Γερμανία NDR μετέδωσε ένα ντοκιμαντέρ πριν από ένα μήνα που είχε σχέση με τους οπαδούς,οι οποίοι γυρίζουν τη πλάτη τους στις ομάδες τους. Όχι με την έννοια του να αποδοκιμάζουν τους παίκτες,να απαιτούν το "κεφάλι" του προπονητή ή να πετάνε προσβολές στον πρόεδρο,αλλά με το να φύγουν ενεργά από το σύλλογο που υποστήριζαν σε όλη τους τη ζωή.

Το ντοκιμαντέρ "απόδραση από τη Κούρβα" αφορούσε ιδιαίτερα το Αμβούργο και το Αννόβερο,οι δύο πιο δημοφιλείς σύλλογοι από τη περιοχή που μεταδίδεται το NDR. Οι λόγοι της δυσαρέσκειας των οπαδών και η μορφή της διαμαρτυρίας τους είναι διαφορετικοί σε αυτές τις δύο πόλεις,ωστόσο η βασική έννοια της αλλοτρίωσης είναι ίδια. Στο Αμβούργο η απόφαση των μελών του συλλόγου το περασμένο Μάιο να μετατραπεί το επαγγελματικό τμήμα ποδοσφαιρου σε ανώνυμη έταιρεία ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.
Μερικές εκατοντάδες οπαδών,ανάμεσα τους και κάποιοι από τους πιο φανατικούς και αφοσιωμένους υποστηρικτές του Αμβούργου κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτό δεν ήταν πλέον το κλαμπ τους,και αν ακόμα ήθελαν να το ονομάζουν ως "ένα συναισθηματικό σπίτι" έπρεπε να γυρίσουν τη πλάτη τους στο HSV και να σχηματίσουν τη δική τους ομάδα.
Τον Ιούλιο οι πρώην οπαδοί του Αμβούργου έφτιαξαν την HFC Falke. Το όνομα Harkens πίσω από το FC Falke 1906 είναι ένας από τους τρεις συλλόγους που συγχωνεύθηκαν το 1919 για να δημιουργηθεί το σύγχρονο HSV. Σήμερα,πέντε μήνες αργότερα ο νέος σύλλογος μετρά ήδη 350 μέλη. Βέβαια δεν είναι ένας τεράστιος αριθμός όμως ξέρουμε πόσο γρήγορα τέτοια κλαμπ μπορούν να αναπτυχθούν.

Δεν είναι πρώτη φορά που απογοητευμένοι ή εξοργισμένοι οπαδοί διαχωρίζονται από μια μεγάλη ομάδα για να δημιουργήσουν τη δική τους. Πριν από λίγες εβδομάδες 80 μέλη της HFC Falke ταξίδεψαν από το Αμβούργο στο Μάντσεστερ ώστε να επισκεφθούν την FC United,η οποία σχηματίστηκε από τους οπαδούς της Μάντσεστερ Γιουνάιντεντ το 2005. Υπάρχει ένα παρόμοιος σύλλογος στο Λίβερπουλ και φυσικά στο Νοτιοδυτικό Λονδίνο,όπου οι πρώην οπαδοί της Γουίμπλεοντον πήραν κυριολεκτικά τη κατάσταση στα χέρια τους όταν η αγαπημένη τους ομάδα μετακόμισε στο Μίλτον Κέινς το 2002. Άρχισαν ως AFC Wimbledon και τώρα αγωνίζονται στη League 2,μία μόνο κατηγορία κάτω από την MK Dons.

Ίσως ο πιο γνωστός σύλλογος οπαδών στην Ευρώπη να είναι η Αούστρια Ζάλτσμπουργκ. Η ομάδα δημιουργήθηκε το 2005 όταν η αρχική Αούστρια Ζάλτσμπουργκ αγοράστηκε από τη Red Bull και μετονομάστηκε μετά στο ενεργειακό ποτό της εταιρείας. Αν και είναι μόλις εννέα ετών ομάδα η Αούστρια παίζει στη τρίτη κατηγορία και τον Ιούνιο έχασε την άνοδο για τη δεύτερη στη διαδικασία των πλέι - οφ. Αυτό μας φέρνει και στο πρώτο σκέλος του κανόνα "50+1".

Ένα μήνα πριν από τη Αούστρια που δεν κατάφερε να κερδίσει την άνοδο η Red Bull Λειψία ανέβηκε στη δεύτερη κατηγορία της Γερμανίας. Ο συγκεκριμένος σύλλογος έχει αποτελέσει αντικείμενο κουβέντας πολλές φορές επειδή η ασταμάτητη άνοδο της παρακολουθείται με αγωνία από πολλούς φιλάθλους του Γερμανικού ποδοσφαίρου.
Ο κανόνας "50+1" αναφέρει ότι το 51% των μετοχών μιας επαγγελματικής ποδοσφαιρικής ομάδας δεν μπορεί να αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης και πρέπει να παραμένει στη κατοχή του μη εμπορικού χαρακτήρα,στη "μάνα" του συλλόγου δηλαδή. Αυτός ο κανόνας δημιουργήθηκε ώστε να αποτρέπει τους συλλόγους από το να ανήκουν σε ένα άτομο η μια εμπορική επιχείρηση. Πλέον όμως δεν αντανακλά στη πραγματικότητα. Όταν η Red Bull Λειψία ανέβηκε το Μάιο στη Zweiteliga υπήρχαν κάποιες αμυδρές ελπίδες ότι θα απαγορευθεί να συμμετέχει σε αυτή τη κατηγορία,διότι ο Αντρέας Ρέτιγκ - ένας από τους δύο προέδρους του πρωταθλήματος - είναι ένας πραγματικός θαυμαστής του κανόνα "50+1".

Όμως ενώ ο σύλλογος της Λειψίας - ο οποίος δημιουργήθηκε και διευθύνεται από τη Red Bull - παραβιάζει σίγουρα το πνεύμα του κανόνα δεν σπάει πραγματικά το γράμμα του νόμου ( Στην Red Bull Λειψία δεν εκδίδουν μετοχές,απλά αποτρέπουν στους μη υπαλλήλους της Red Bull να γίνουν μέλη). Έτσι τα χέρια του Ρέτιγκ ήταν δεμένα και τώρα απλά είναι θέμα χρόνου από το να είναι ακόμα μια ομάδα στη κορυφαία κατηγορία,η οποία παρά το κανόνα "50+1" θα ανήκει ή θα ελέχεται ατομικά.
Πολύ σύντομα ενδέχεται να υπάρχουν πέντε τέτοιοι σύλλογοι στη Bundesliga,σχεδόν το 1/3 του πρωταθλήματος. Οι Λεβερκούζεν και Βόλφσμπουργκ πάντα λειτουργούν με εξαίρεση σε αυτό τον κανόνα,καθώς είναι θυγατρικές της Bayer και της Volkswagen αντίστοιχα. Έπειτα, μια εβδομάδα πριν από τα Χριστούγεννα η Λίγκα επέτρεψε στον μακροχρόνιο πρόεδρο της Χόφενχαιμ Ντίτμαρ Χοπ να αποκτήσει τον έλεγχο του συλλόγου το ερχόμενο καλοκαίρι.

Ο λόγος που ο Χοπ μπορεί να το κάνει αυτό έχει να κάνει με ένα παραθυράκι στον κανόνα,το οποίο σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε από τον πρόεδρο του Αννόβερο Μάρτιν Κιντ. Ο συγκεκριμένος και νωρίτερα ήταν κατά του κανόνα "50+1". Εν τέλει δεν κατάφερε να τον καταργήσει εντελώς όμως μπόρεσε να τον τροποποιήσει,με γνώμονα ότι θα επιτραπεί σε ένα πρόσωπο ή μια εταιρεία να γίνει ιδιοκτήτης ενός συλλόγου εφόσον τον στηρίζει αδιάλειπτα και ουσιαστικά για μια περίοδο 20 χρόνων.

Σύμφωνα με τη Wall Street Journal ένα γκρουπ επενδυτών με επικεφαλής τον Κιντ θα χρησιμοποιήσει το παραπάνω απόσπασμα του κανόνα ώστε να αναλάβουν τις τύχες του Αννόβερο κατά τη διάρκεια της σεζόν 2017 - 2018. Και αν ο πρώην Διευθυντής ποδοσφαίρου της Στουτγάρδης Φρέντι Μπόμπιτς βγει αληθινός και άλλοι σύλλογοι θα ακολουθήσουν αυτό το μοντέλο.
Σε μια συνέντευξη του στο περιοδικό Kicker που δημοσιεύτηκε τη περασμένη εβδομάδα ο Μπόμπιτς είπε:" Στο μέλλον δεν θα υπάρχει ο κανόνας "50+1" αλλά εταιρείες. Ίσως ακόμη και μόνο ιδιοκτήτες,το οποίο είναι μια κοινή πρακτική στα άλλα Ευρωπαικά πρωταθλήματα. Είμαστε λίγο πίσω σε αυτό το κομμάτι όμως αργά ή γρήγορα θα σφαχτεί αυτή η ιερή αγελάδα".
Το οποίο ο Κιντ απαιτούσε εδώ και πολύ καιρό,καθώς ποτέ δεν έκρυψε το γεγονός ότι δεν είναι ένας οπαδός του ποδοσφαίρου αλλά ένας επιχειρηματίας και σκοπεύει να τρέξει μια ποδοσφαιρική ομάδα σαν μια επιχείρηση. Όπως τόνισε και ο Μπόμπιτς αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό σε πολλά πρωταθλήματα στον κόσμο,όχι όμως στη Γερμανία. Εκεί ο αθλητισμός δεν θεωρείται μέρος της βιομηχανικής διασκέδασης. Εκεί οι σύλλογοι θα έπρεπε να εξυπηρετούν τις περιφερειακές ακόμη και τις τοπικές κοινότητες,όχι τις πελατειακές βάσεις.

Είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους ο Κιντ έχει συγκρουστεί επανειλημμένα με τους ίδιους τους οπαδούς της ομάδας του. Το κρίσιμο σημείο ήταν το εκτός έδρας ντέρμπι με τη Μπράουνσβαιγκ τον Απρίλιο. Επικαλούμενος λόγους ασφαλείας,ο σύλλογος είπε στους οπαδούς ότι δεν μπορούσαν να ταξιδέψουν μεμονωμένα για την αναμέτρηση παρά μόνο με αστυνομική συνοδεία.

Στον απόηχο από το ντοκιμαντέρ του NDR με τίτλο:"Η πρώτη επιβολή μαζικής μετακίνησης στο Γερμανικό ποδόσφαιρο",800 περίπου οπαδοί,ένας σημαντικός αριθμός για έναν σύλλογο αυτού του μεγέθους βαρέθηκαν και αποφάσισαν να σταματήσουν τελικά να υποστηρίζουν την ομάδα της Bundesliga.
Επέστρεψαν τα εισιτήρια διαρκείας όμως δεν έπαψαν να υποστηρίζουν το σύλλογο τους,και αυτό διότι τώρα βλέπουν ποδόσφαιρο στη τέταρτη κατηγορία φωνάζοντας για την δεύτερη ομάδα στην οικεία "Μπέκεστάντιον" στο Νότιο Ανόβερο. 

Ο Κρίστιαν Μπρεμ,πρώην πρόεδρος της οργάνωσης ομπρέλα του φαν κλαμπ του Αννόβερο μίλησε στους κινηματογραφιστές του NDR γιατί ο ίδιος και πολλοί άλλοι ευχαρίστως διαπραγματεύονται την αίγλη του επαγγελματικού αθλήματος για μια πιο λαϊκή εμπειρία:"Έχω την αίσθηση ότι εδώ μπορώ να αναπνεύσω το ποδόσφαιρο με το τρόπο που με αρέσει. Για μένα το ποδόσφαιρο σημαίνει πάθος και συναισθήματα,δεν είναι ένα οργανωμένο εργαλείο μάρκετινγκ".

Λίγες μέρες πριν από τα Χριστούγεννα στο Λονδίνο γινόταν μια εκδήλωση με το όνομα "υπέροχα φορέματα για τα τέρματα". Γιορτάστηκε η εκατονταετηρίδα για τα Χριστούγεννα ανακωχής το 1914 στο τοπίο του ποδοσφαίρου σε μια σύγχρονη κοινωνία. Στο πάνελ ήταν επίσης και ο Μπίργκιτ Γκλοκλ από τη Γερμανική ακαδημία για τη ποδοσφαιρική κουλτούρα.
Ο συντονιστής τον καλωσόρισε ως έναν άνθρωπο που προέρχεται από το "παράδεισο" για τους οπαδούς του ποδοσφαίρου,ένα μέρος όπου τα εισιτήρια είναι φθηνά και ένας αγώνας μπορεί να παρατηρηθεί και από άτομα που στέκονται σε ταράτσες και τα σωματεία ανήκουν σε αυτούς. Όταν ο Γκλοκλ ρωτήθηκε γιατί οι Γερμανοί φίλαθλοι εξακολουθούν να τα έχουν όλα αυτά απάντησε ότι:"Μιλάμε για αυτά τα πράγματα όλη την ώρα κάθε μέρα". 
Με το παραπάνω εννοούσε ότι οι Γερμανοί φίλαθλοι αγωνίζονται για αυτά εδώ και πολύ καιρό και παρά τις σοβαρές οπισθοδρομήσεις της φετινής χρονιάς σίγουρα θα συνεχίσουν να το κάνουν και το 2015.

* Λίγες ώρες πριν το 2015 προσωπικά δεν θα σας ευχηθώ καλή χρονιά και όλες αυτές τις κοινότυπες ευχές,καθώς ξέρουμε ειδικά στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια ότι όπως κύλησε το 2013,έτσι πήγε και το 2014 και έτσι εκτός συγκλονιστικού απροόπτου θα εξελιχθεί και το 2015. Το μόνο που θέλω να σας πω είναι και το ηθικό δίδαγμα του συγκεκριμένου άρθρου μου: Να παλεύετε για τα ιδανικά σας χωρίς να το βάλετε ποτέ κάτω και η κάθε αποτυχία να σας κάνει ακόμα δυνατότερους για τη συνέχεια.